Bezobjawowy bakteriomocz – jego jedynym objawem jest obecność zwiększonej ilości bakterii w moczu, której nie towarzyszą zmiany zapalne w moczu.

Bezobjawowe zakażenie – gdy obecności bakterii w moczu towarzyszą zmiany zapalne, natomiast pacjent nie zgłasza żadnych dolegliwości.

Zapalenie cewki moczowej – objawia się bólem lub pieczeniem w trakcie mikcji, zaczerwienieniem ujścia cewki moczowej lub wyciekiem treści ropnej z ujścia cewki. Objawom tym może towarzyszyć częste oddawanie moczu oraz bolesne parcia na mocz.

Zapalenie pęcherza moczowego – objawia się bólami podbrzusza, częstym oddawaniem moczu, bólami podczas mikcji. Objawom towarzyszą zmiany zapalne w moczu.

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek – oprócz objawów typowych dla zapalenia pęcherza moczowego występuje tu również gorączka, która może być bardzo wysoka. Często występują dreszcze oraz bóle zlokalizowane w okolicy lędzwiowej. Im młodsze dziecko tym objawy są mniej charakterystyczne. U noworodków mogą występować wymioty, wzdęcie brzucha, objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (niepokój, wiotkość, objawy oponowe). Niemowlęta mogą prezentować wymioty i objawy bólów brzucha. Dolegliwościom zawsze towarzyszą zmiany zapalne w moczu.

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek – ma skąpoobjawowy przebieg. Mogą występować okresowe objawy dyzuryczne, pobolewania w okolicy lędziowej i stany podgorączkowe.

Posocznica moczowa – jest najcięższą postacią zakażenia dróg moczowych. Powstaje w wyniku przedostania się do krwi bakterii z zakażonego układu moczowego. Najczęściej jest powikłaniem odmiedniczkowego zapalenia nerek. Choroba ma ciężki przebieg. Charakteryzuje się złym ogólnym stanem chorego. Występuje bardzo wysoka gorączka, przyspieszenie tętna oraz inne objawy uogólnionego zakażenia.

Często jednak u podłoża zakażenia dróg moczowych leży wada budowy układu moczowego lub zaburzenie jego funkcji.
Najczęstszymi wadami układu moczowego sprzyjającymi występowaniu zakażeń są: zwężenie ujścia cewki moczowej oraz odpływ pęcherzowo-moczowodowy.

Zwężenie ujścia zewnętrznego cewki moczowej – jest wrodzoną wadą układu moczowego występującą u dziewczynek. W większości wypadków przebiega bezobjawowo. Zwężenie ujścia cewki jest przyczyną niecałkowitego opróżniania pęcherza moczowego podczas mikcji i zalegania w nim moczu. Poza tym mięsień wypieracz pęcherza zmuszony jest generować większe ciśnienie w pęcherzu w trakcie mikcji. Oba zaburzenia sprzyjają występowaniu zakażeń pęcherza moczowego.

Odpływy pęcherzowo-moczowodowe – są związane z wrodzonym zaburzeniem budowy połączenia moczowodowo-pęcherzowego, które skutkuje jego nieszczelnością. W warunkach prawidłowych mocz spływający do pęcherza moczowego z nerek nigdy nie cofa się ponownie do moczowodu. Nieprawidłowa budowa połączenia moczowodowo-pęcherzowego powoduje, że mocz z pęcherza moczowego cofa się do moczowodu i może docierać nawet do miedniczki nerkowej. Zjawisko to sprzyja powstawaniu zakażeń dróg moczowych. Z kolei cofający się do moczowodu zakażony mocz powoduje przejście infekcji na moczowód, miedniczkę nerkową i nerkę prowadząc do ich uszkodzenia. Przejście zakażenia na tkankę nerki jest bardzo niebezpieczne. Może ono powodować trwałe uszkodzenie zajętego obszaru i powodować powstawanie tak zwanych blizn czyli obszarów trwale uszkodzonego, nieczynnego miąższu. Obecność licznych blizn trwale uszkadza funkcję nerek mogąc prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego, a nawet przewlekłej niewydolności nerek.

Najczęstszymi zaburzeniami funkcji dróg moczowych prowadzącymi do powstawania zakażeń są zaburzenia korelacji wypieraczowo-zwieraczowej.

Zaburzenia korelacji wypieraczowo-zwieraczowej – polegają na zaburzeniu mechanizmów prawidłowej mikcji. U zdrowych osób w trakcie oddawania moczu skurcz mięśnia wypieracza pęcherza moczowego jest skorelowany z rozkurczem mięśnia zwieracza, co gwarantuje całkowite opróżnienie pęcherza ze zgromadzonego moczu. Zaburzenia tego mechanizmu, polegające na braku lub niedostatecznym rozkurczu zwieracza podczas mikcji, prowadzą do niecałkowitego opróżnienia pęcherza. Zalegający w pęcherzu mocz jest źródłem rozwoju zakażenia.

Rozpoznanie zakażenia dróg moczowych opiera się na stwierdzeniu typowych objawów oraz zmian zapalnych w ogólnym badaniu moczu. W każdym przypadku konieczne jest wykonanie badania bakteriologicznego moczu. Badanie bakteriologiczne polega na wyizolowaniu z próbki moczu, przy użyciu specjalnych metod, obecnych w nim bakterii, ich identyfikacji i oznaczeniu ich wrażliwości na antybiotyki. Oznaczenie wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyki jest bardzo istotne, ponieważ coraz częściej spotykane są szczepy oporne na najczęściej stosowane leki. Wystąpienie u dziecka zakażenia dróg moczowych w każdym wypadku powinno skłonić do poszukiwania jego przyczyny. W tym celu należy wykonać badania laboratoryjne mające na celu wykluczenie schorzeń ogólnoustrojowych sprzyjających występowaniu tego typu zakażeń np. cukrzycy. Niezbędne jest również wykonanie badań obrazowych takich jak usg jamy brzusznej, cystouretrografia mikcyjna, a w uzasadnionych wypadkach urografia, mających na celu wykluczenie istnienia wady budowy układu moczowego. Wskazane jest również wykonanie badań oceniających czynność dolnych dróg moczowych. Takim badaniem jest badanie urodynamiczne, które w szczegółowy sposób ocenia czynność pęcherza i cewki moczowej.

Leczenie polega na podawaniu leków odkażających drogi moczowe, najlepiej zgodnie ze wskazaniami badania bakteriologicznego. Konieczne jest leczenie przyczyny występowania zakażenia w postaci wady budowy lub zaburzeń czynności układu moczowego. Istotne jest również zapobieganie nawrotom choroby.

Polega ono na profilaktycznym podawaniu leków odkażających drogi moczowe w jednej dawce podawanej na noc przez kilka tygodni lub przewlekle – stale lub w systemie cykli zalecanych przez lekarza. Istotną rolę odgrywa kształtowanie prawidłowych nawyków higienicznych, zwalczanie zaparć, owsicy oraz stanów zapalnych krocza. Wskazane jest zwiększenie dziennej podaży płynów oraz częstsze oddawanie moczu w regularnych odstępach czasu.